Gỡ rối tư duy: Những lầm tưởng về học nghề 

Lầm tưởng 1: Học nghề là kém hơn đại học

Thực tế, đây là hai hướng đi khác nhau, phục vụ cho những mục tiêu và năng lực riêng biệt. Đại học tập trung vào lý thuyết, nghiên cứu và học thuật; trong khi học nghề thiên về thực hành, kỹ năng ứng dụng và thời gian đào tạo ngắn hơn. Với những bạn muốn sớm có việc làm và thu nhập, học nghề chính là một lộ trình rõ ràng và thực tế.

Lầm tưởng 2: Học nghề thì khó thăng tiến, lương thấp

Một số quan điểm cho rằng học nghề khó thăng tiến hoặc thu nhập thấp cũng không còn phù hợp với thị trường hiện nay. Cơ hội nghề nghiệp phụ thuộc phần lớn vào năng lực, kinh nghiệm và sự chủ động học hỏi chứ không chỉ nằm ở bằng cấp. Nhiều ngành nghề kỹ thuật, công nghệ, dịch vụ hiện đang có mức lương khởi điểm cao và tiềm năng phát triển vượt trội nếu người học có tay nghề giỏi.

Lầm tưởng 3: Chỉ dành cho những người học không tốt

Trên thực tế, nhiều ngành nghề yêu cầu tư duy logic, khả năng giải quyết vấn đề, óc sáng tạo và sự khéo léo không kém gì các ngành học thuật. Những lĩnh vực như lập trình, thiết kế đồ họa, kỹ thuật cơ khí hay pha chế chuyên nghiệp đều đòi hỏi sự nghiêm túc và nền tảng kiến thức vững chắc. Gen Z năng động, thích thực hành và muốn nhanh chóng tạo ra giá trị sẽ thấy học nghề là một lựa chọn lý tưởng. 

Lầm tưởng 4: Học nghề không có bằng cấp, khó chuyển đổi

Hiện nay, các chương trình đào tạo nghề cấp bằng Trung cấp, Cao đẳng chính quy và chứng chỉ nghề được công nhận bởi Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội. Người học cũng có thể học liên thông lên các bậc cao hơn nếu có nhu cầu, đồng thời tích lũy được kinh nghiệm thực tế giúp việc học tiếp trở nên hiệu quả hơn.

3 câu hỏi "vàng" Gen Z cần tự trả lời trước khi chọn nghề 

Câu hỏi 1: Tôi là ai?

Trước khi nghĩ đến ngành nghề đang hot, mức lương hấp dẫn hay lời khuyên từ người khác, điều đầu tiên bạn cần làm là nhìn sâu vào chính mình.

Bạn giỏi gì và chưa tốt ở đâu?

Đây là lúc bạn nên nhìn thẳng vào điểm mạnh và điểm yếu của mình. Bạn có tư duy logic tốt, khả năng sáng tạo, thích giao tiếp, yêu thích tính toán hay có đôi tay khéo léo? Đồng thời, cũng đừng né tránh những điểm yếu, vì chính chúng sẽ giúp bạn biết được đâu là lĩnh vực không phù hợp.

Đam mê thực sự nằm ở đâu?

Hãy nghĩ về công việc hay hoạt động từng khiến bạn quên cả thời gian. Bạn cảm thấy hào hứng khi làm việc với máy móc, con người, con số hay những ý tưởng bay bổng? Niềm đam mê thật sự sẽ là động lực bền vững để bạn vượt qua khó khăn và gắn bó dài lâu với nghề nghiệp đã chọn.

Tính cách và giá trị sống của bạn như thế nào?

Bạn là người hướng nội hay hướng ngoại? Thích làm việc độc lập hay theo nhóm? Bạn đặt nặng vấn đề tài chính, sự ổn định, hay muốn cống hiến và tạo ra giá trị cho cộng đồng? Tất cả những yếu tố này đều ảnh hưởng đến sự hòa nhập với môi trường làm việc sau này.

Câu hỏi 2: Thị trường cần gì?

Sau khi đã hiểu rõ chính mình, bước tiếp theo là hướng ánh nhìn ra bên ngoài, cụ thể là thị trường lao động. Một nghề nghiệp lý tưởng không chỉ phù hợp với bạn, mà còn cần có nhu cầu tuyển dụng thực tế và khả năng phát triển trong tương lai.

Xu hướng ngành nghề trong 5 – 10 năm tới là gì?

Đừng chỉ nhìn vào hiện tại, mà hãy tìm hiểu sâu về các ngành đang và sẽ phát triển mạnh mẽ như: công nghệ thông tin, thương mại điện tử, năng lượng tái tạo, chăm sóc sức khỏe, logistics... Đây là những lĩnh vực có nhu cầu nhân lực lớn, hứa hẹn cơ hội việc làm rộng mở và thu nhập tốt.

Nhu cầu tuyển dụng thực tế ra sao?

Bạn có thể kiểm tra trên các nền tảng tuyển dụng như VietnamWorks, TopCV, CareerBuilder... để xem số lượng việc làm trong ngành bạn quan tâm là bao nhiêu, yêu cầu kỹ năng như thế nào, mức lương ra sao. Những thông tin này sẽ giúp bạn hình dung cụ thể hơn về cơ hội việc làm sau khi học xong.

Mức lương và lộ trình thăng tiến thế nào?

Chọn nghề cũng là đang xây dựng một hành trình lâu dài. Do đó, hãy tìm hiểu xem nghề bạn định chọn có lộ trình phát triển rõ ràng không. Liệu bạn có thể đi từ vị trí thực tập sinh lên chuyên viên, quản lý, hoặc mở doanh nghiệp riêng? Mức thu nhập có đủ để ổn định cuộc sống và đầu tư cho bản thân?

Câu hỏi 3: Con đường nào phù hợp nhất với tôi?

Không phải cứ đam mê là nên theo đuổi bằng mọi giá, và cũng không phải việc lương cao thì chắc chắn hạnh phúc. Điều quan trọng là phải tìm điểm giao nhau giữa đam mê, năng lực cá nhân và nhu cầu xã hội.

Chọn nghề theo đam mê hay theo thu nhập?

Lý tưởng nhất là chọn nghề hội tụ cả hai yếu tố. Tuy nhiên, nếu đam mê không nuôi sống được bạn, đừng vội từ bỏ, hãy giữ nó như một sở thích, và tìm một công việc ổn định để hỗ trợ nó. Ngược lại, nếu bạn chọn một công việc chỉ vì lương cao nhưng không có chút hứng thú, khả năng chán nản và kiệt sức về lâu dài là rất lớn. Giải pháp thông minh là tìm một ngành nghề mà bạn giỏi, yêu thích và được thị trường cần đến.

Thời gian và hình thức đào tạo nào phù hợp?

Bạn cần cân nhắc mình muốn học nhanh để sớm đi làm, hay sẵn sàng đầu tư vài năm để có kiến thức sâu hơn? Một khóa học nghề ngắn hạn 3-6 tháng, hệ trung cấp 1-2 năm hay cao đẳng nghề 2-3 năm – mỗi lựa chọn đều có ưu và nhược điểm khác nhau. Nếu bạn thiên về thực hành, yêu thích “học đi đôi với làm”, chọn học nghề có thể là con đường ngắn và hiệu quả để bắt đầu sự nghiệp.

Chi phí học tập và điều kiện tài chính gia đình

Yếu tố tài chính không nên là rào cản, nhưng cần được cân nhắc kỹ. Học nghề thường có học phí thấp hơn, thời gian đào tạo ngắn hơn, và bạn có thể đi làm sớm để tự chủ tài chính. Nếu điều kiện kinh tế hạn chế, đừng ngại lựa chọn hướng đi thực tế hơn, miễn là bạn nghiêm túc và có kế hoạch phát triển lâu dài.

Top 4 nhóm nghề “siêu hot” 2025 cho Gen Z

Nhóm 1: Yêu công nghệ, thích làm việc độc lập

Nếu bạn mê máy tính, thích sáng tạo số và làm việc tự do, các nghề như lập trình viên, thiết kế đồ họa, chỉnh sửa video đang rất cần nhân lực. Đặc biệt, nhiều bạn có thể học nghề sớm, làm freelancer hoặc làm từ xa cho doanh nghiệp quốc tế.

Nhóm 2: Đam mê làm đẹp, chăm sóc sức khỏe

Bạn yêu thích sự khéo léo và thích làm người khác đẹp hơn mỗi ngày? Hãy cân nhắc các nghề như spa, tóc, phun xăm, massage trị liệu. Đây là nhóm nghề có thể học trong thời gian ngắn, thu nhập khá và dễ khởi nghiệp riêng.

Nhóm 3: Yêu kỹ thuật, thích làm việc tay chân

Với Gen Z giỏi thực hành, không ngại “động tay động chân”, các nghề như cơ khí, sửa xe, điện lạnh, đang cực kỳ “khát” nhân lực. Đây cũng là nhóm nghề có mức lương ổn định và luôn có việc làm.

Nhóm 4: Giao tiếp tốt, linh hoạt, thích môi trường năng động

Nếu bạn hướng ngoại, nói chuyện khéo và xử lý tình huống nhanh, hãy thử sức ở mảng bán hàng, chăm sóc khách hàng hoặc hướng dẫn viên du lịch. Cơ hội thăng tiến nhanh và môi trường làm việc luôn mới mẻ.

Cách chọn trường nghề uy tín

Sau khi chọn được nhóm nghề, việc tìm kiếm đơn vị đào tạo đáng tin cậy càng quan trọng hơn. Nên ưu tiên những nơi có cam kết việc làm sau khi hoàn thành, thời gian thực hành nhiều và chương trình đào tạo rõ ràng.

Trước khi quyết định, hãy tìm hiểu thật kỹ về:

• Tổng mức học phí và các khoản phụ phí khác.
• Thời gian đào tạo cụ thể của khóa học.
• Loại bằng cấp/chứng chỉ được cấp sau khi hoàn thành và giá trị pháp lý của chúng.
• Cơ hội liên thông (nếu có) để nâng cao trình độ trong tương lai.

Sự phù hợp của ngành nghề với bản thân luôn là yếu tố quan trọng nhất. Đừng chạy theo những ngành "hot" chỉ vì ai cũng chọn, mà hãy đối chiếu với sở thích, năng lực và định hướng của chính mình. Một nghề nghiệp phù hợp sẽ mang lại cho bạn niềm vui, động lực và sự phát triển bền vững. Hãy lắng nghe bản thân và đưa ra quyết định mà bạn cảm thấy tự tin nhất.